నాగ సాధువులు సాధారణంగా హిమాలయాల్లోని మంచుకొండల్లో, దట్టమైన అడవుల్లో నివసిస్తారు. ఒంటిపై నూలు పోగు కూడా లేకుండా దిగంబరంగా ఉంటారు. ఇది వారి వైరాగ్యానికి, ప్రపంచం పట్ల వారికున్న అయిష్టతకు చిహ్నం. ప్రకృతి ఒడిలో మమేకమై, ప్రకృతి శక్తులనే తమ రక్షకులుగా భావిస్తారు. విపరీతమైన చలి గాలులు, భగభగ మండే ఎండలు వంటి వాటికి వారు చలించరు. అన్ని రుతువులను సమానంగా స్వీకరిస్తారు. వారి శరీరం, మనస్సు ప్రకృతి కఠిన పరిస్థితులను తట్టుకునేలా తయారవుతాయి.
నాగ సాధువులు శరీరం, మనస్సుపై అద్భుతమైన నియంత్రణ సాధిస్తారు. అందుకు వారు చేసే సాధనలు ఎన్నో ఉన్నాయి. అగ్ని సాధన, నాడీ శోధన, మంత్ర పఠనం వంటి క్లిష్టమైన యోగ ప్రక్రియలను నిత్యం ఆచరిస్తారు. అగ్ని సాధన ద్వారా శరీరాన్ని వేడికి అలవాటు చేసుకుంటారు. నాడీ శోధన ద్వారా శ్వాసను నియంత్రిస్తారు. మంత్ర పఠనం ద్వారా మనస్సును ఏకాగ్రం చేస్తారు. ఇలా నిరంతర సాధనతో వారు పంచేంద్రియాలను, మనస్సును తమ ఆధీనంలో ఉంచుకుంటారు.
నాగ సాధువుల ఆహార నియమాలు కూడా చాలా కఠినంగా ఉంటాయి. వారు రోజులో ఒక్కసారి మాత్రమే భోజనం చేస్తారు. అది కూడా భిక్షాటన ద్వారా సంపాదించిన ఆహారం మాత్రమే. లౌకిక సుఖాలకు దూరంగా, నిరాడంబర జీవితాన్ని గడుపుతారు. మోక్షం కోసం, ఆత్మ సాక్షాత్కారం కోసం నిరంతరం తపిస్తూ ఉంటారు.
నాగ సాధువులు మరణించిన తర్వాత వారిని దహనం చేయరు. వారి సమాధిని వారు చనిపోయిన చోటే నిర్మిస్తారు. ఇది వారి ప్రత్యేక సంప్రదాయం. నాగ సాధువులు జీవించినంత కాలం సమాజానికి దూరంగా ఉన్నా, వారి ఆధ్యాత్మిక శక్తి, వైరాగ్యం ఎంతో మందికి స్ఫూర్తినిస్తాయి. కుంభమేళా వంటి పర్వదినాల్లో వారి దర్శనం భక్తులకు ఒక గొప్ప అనుభూతిని కలిగిస్తుంది. వారి జీవితం త్యాగానికి, వైరాగ్యానికి, ఆధ్యాత్మిక చింతనకు ఒక గొప్ప ఉదాహరణ.