ఇందులో ప్రధానమైనది "ద్రవ్య లోటు." మొత్తం ప్రభుత్వ ఆదాయం, వ్యయాల మధ్య వ్యత్యాసాన్ని ఆర్థిక పరిభాషలో ‘ఫిస్కల్ డెఫిసిట్’(ద్రవ్య లోటు) అని పేర్కొంటారు. ప్రభుత్వం తన కార్యకలాపాలను అమలు చేయడానికి ఎంత రుణం తీసుకోవాలనే దాని గురించి ఇది సమాచారాన్ని అందిస్తుంది.
ఇక 2వది "కరెంట్ అకౌంట్ లోటు." ఒక దేశం వస్తువులు, సేవలు, బదిలీల దిగుమతులు దాని ఎగుమతుల కంటే ఎక్కువగా ఉన్నప్పుడు, కరెంట్ అకౌంట్ లోటు పరిస్థితి తలెత్తుతుంది. దేశంలో స్వీకరించే చెల్లింపులు, బయటి దేశాలకు చెల్లించే ధరల మధ్య వ్యత్యాసాన్ని కరెంట్ అకౌంట్ లోటు అని అంటారు.
ఇందులో 3వది "ప్రభుత్వ ఆదాయం, వ్యయం." అంటే.. ప్రభుత్వానికి అన్ని వనరుల నుండి వచ్చే ఆదాయం అన్నమాట. ప్రభుత్వం ఖర్చు చేసే వస్తువులను ప్రభుత్వ వ్యయం అంటారు.
ఇక 4వది "బడ్జెట్ అంచనా." ఆర్థిక మంత్రి వివిధ రకాల చెల్లింపులు, పన్నులు, పథకాలు, ఇతర రకాల ఖర్చుల ద్వారా వచ్చే ఆదాయాన్ని బడ్జెట్ అంచనాగా అభివర్ణిస్తారు.
ఈ లిస్టులో 5వది "ఆర్థిక బిల్లు." సాధారణ బడ్జెట్‌ను ప్రవేశపెడుతున్నప్పుడు, ప్రభుత్వ ఆదాయాన్ని పెంచే ఉద్దేశంతో ఆర్థిక మంత్రి కొత్త పన్నులు తదితరాలను ప్రతిపాదిస్తారు. ప్రస్తుత పన్ను విధానంలో సవరణలు తదితరాలను ఆర్థిక బిల్లులో ప్రతిపాదిస్తారు.
6వది "రెవెన్యూ మిగులు." రెవెన్యూ రాబడులు ఆదాయ వ్యయాన్ని మించి ఉంటే, అది రెవెన్యూ మిగులు విభాగంలోకి వెళ్ళిపోతుంది. దానినే రెవెన్యూ మిగులు అంటారు.
7వది "కేటాయింపు బిల్లు." ప్రభుత్వం అన్ని చర్యలు తీసుకున్నప్పటికీ, ప్రభుత్వ ఆదాయాలు ప్రభుత్వ ఖర్చులను తీర్చడానికి సరిపోవు. ఈ వస్తువు ఖర్చులను తీర్చడానికి ప్రభుత్వానికి కన్సాలిడేటెడ్ ఫండ్ నుండి డబ్బు అవసరం. దీనినే కేటాయింపు బిల్లు అంటారు.
8వది "క్యాపిటల్ బడ్జెట్." మూలధన ఆదాయం పేరు వినే ఉంటారు. ఇందులో రిజర్వ్ బ్యాంకు, విదేశీ బ్యాంకుల నుంచి ప్రభుత్వం తీసుకున్న రుణాలు, ట్రెజరీ చలాన్ల విక్రయం ద్వారా వచ్చిన ఆదాయంతోపాటు గతంలో రాష్ట్రాలకు ఇచ్చిన రుణాల రికవరీ ద్వారా వచ్చిన సొమ్ముకు లెక్కలు ఉంటాయి.
9వది "సవరించిన అంచనా." బడ్జెట్‌లో అంచనా వ్యయం, వాస్తవ వ్యయం మధ్య వ్యత్యాసాన్ని ఇది వివరిస్తుంది.
10వది "మూలధన వ్యయం లేదా కాపెక్స్." ఏ రకమైన ఆస్తినైనా కొనుగోలు చేయాల్సివస్తే ప్రభుత్వం చెల్లించాల్సిన చెల్లింపు ఈ వర్గంలోకి వస్తుంది.
11వది "మూలధన రసీదులు." RBI లేదా వేరే ఇతర ఏజెన్సీల నుండి పొందిన రుణాలు, ట్రెజరీ చలాన్ల విక్రయం ద్వారా వచ్చే ఆదాయం, రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలకు గతంలో ఇచ్చిన రుణాల రికవరీ, పబ్లిక్ అండర్‌టేకింగ్‌లలో తమ వాటాను విక్రయించడం ద్వారా పొందిన డబ్బు ఈ కోవకి చెందుతాయి.
12వది "ప్రణాళిక ఖర్చులు లేదా ప్రణాళిక వ్యయం." రాష్ట్రాలు, కేంద్ర పాలిత ప్రాంతాలకు సహాయం కాకుండా, కేంద్ర ప్రభుత్వ పథకాలపై అయ్యే అన్ని రకాల ఖర్చుల వివరాలు ఇందులో ఉంటాయి.
13వది "ప్రణాళికేతర వ్యయం." రక్షణ, వడ్డీ చెల్లింపులు, సబ్సిడీలు, పోలీసు, పోస్టల్ లోటు, పెన్షన్‌లు, ఆర్థిక సేవలు, రాష్ట్రాలు, ప్రభుత్వ సంస్థలకు ఇచ్చే రుణాలు, కేంద్ర పాలిత ప్రాంతాలు, విదేశీ ప్రభుత్వాలకు ఇచ్చే రుణాలు ఈ కేటగిరికి చెందుతాయి.
క్లిక్ చేసి ఇండియాహెరాల్డ్ వాట్సాప్ చానెల్·ను ఫాలో అవ్వండి